Thuật Ngữ Lớp 9 Ngắn Nhất / TOP 12 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 6/2023 # Top View

Hướng dẫn soạn bài Thuật ngữ trong chương trình Ngữ văn lớp 9 ngắn gọn

Câu 1: Vận dụng kiến thức đã học ở các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Toán học, Vật lí, Hoá học, Sinh học để tìm thuật ngữ thích hợp với mỗi chỗ trống. Cho biết mỗi thuật ngữ vừa tìm được thuộc lĩnh vực khoa học nào. – /…/ là tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác. – /…/ là làm huỷ hoại dần dần lớp đất đá phủ trên mặt đất do các tác nhân: gió, băng hà, nước chảy,… – /…/ là hiện tượng trong đó có sinh ra chất mới. – /…/ là tập hợp những lừ có ít nhất một nét chung về nghĩa. – /…/ là nơi có dấu vết cư trú và sinh sống của người xưa. – /…/ là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy. – /…/ là lượng nước chảy qua mặt cắt ngang lòng sông ở một điểm nào đó, trong một giây đồng hồ. Đơn vị đo: m3/s. – /…/ là lực hút của Trái Đất. – /…/ là sức ép của khí quyển lên bề mặt Trái Đất. – /…/ là những chất do một nguyên tố hoá học cấu tạo nên. – /…/ là thị tộc theo dòng họ người cha, trong đó nam có quyền hơn nữ. – /…/ là đường thẳng vuông góc với một đoạn thẳng tại điểm giữa của đoạn ấy.Trả lời:

Lực – vật lý

Xâm thực – Địa lý

Hiện tượng hóa học – hóa học

Di chỉ – Lịch sử

Thụ phấn – Sinh học

Lưu lượng – Địa lý

Trọng lực – Địa lý

Khí áp – Địa lý

Đơn chất – Hóa học

Thị tộc phụ hê – Lịch sử

Đường trung trực – Toán học

Câu 2: Đọc đoạn trích sau đây:Nếu được lùm hạt giống để mùa sau Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa Vui gì hơn làm người lính đi đầu Trong đêm tối, tim ta là ngọn lửa! (Tố Hữu, Chào xuân 67) Trong đoạn trích này, điểm tựa có đưực dùng như một thuật ngữ Vật lí hay không? Ở đây, nó có ý nghĩa gì?Trong đoạn trên, điểm tựa không được dùng như một thuật ngữ Vật lý, mà ở đây nó là một chỗ dựa chính (mang tính ẩn dụ).

Câu 3: Trong hoá học, thuật ngữ hỗn hợp được định nghĩa là “nhiều chất trộn lẫn vào nhau mà không hoá hợp thành một chất khác”, còn từ hỗn hợp hiểu theo nghĩa thông thường là “gồm có nhiều thành phần trong dó mỗi thành phần vẫn không mất tính chất riêng của mình”.Cho biết trong hai câu sau đây, trường hợp nào hỗn hợp được dùng như một thuật ngữ, trường hợp nào hỗn hợp được dùng như một từ thông thường. a. Nước tự nhiên ở ao, hồ, sông, biển,… là một hỗn hợp. b. Dó là một chương trình biểu diễn hỗn hợp nhiều tiết mục. Hãy đặt câu với từ hỗn hợp dùng theo nghĩa thông thường.a. Thuật ngữ. b. Từ ngữ thông thường. Một đống hỗn hợp bút màu được bỏ ngôn ngang trong thùng giấy.

Câu 4: Trong sinh học, cá voi, cá heo được xếp vào lớp thú, vì tuy những động vật này có xương sống, ở dưới nước, bơi bằng vây nhưng không thở bằng mang mà thở bằng phổi. Căn cứ vào cách xác định của sinh học, hãy định nghĩa thuật ngữ cá. Có gì khác nhau giữa nghĩa của thuật ngữ này với nghĩa của từ cá theo cách hiểu thông thường của người Việt (thể hiện qua cách gọi cá voi, cá heo)?Trả lời:

Thuật ngữ về từ cá: là một loài sinh vật sinh sống dưới nước, hô hấp bằng mang và bơi bằng vẩy.

Theo cách hiểu thông thường về từ cá: là động vật sống dưới nước, nên cá heo, cá voi cũng thuộc dòng họ cá.

Câu 1: Vận dụng kiến thức đã học ở các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Toán học, Vật lí, Hoá học, Sinh học để tìm thuật ngữ thích hợp với mỗi chỗ trống. Cho biết mỗi thuật ngữ vừa tìm được thuộc lĩnh vực khoa học nào.

– /…/ là tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác.

– /…/ là làm huỷ hoại dần dần lớp đất đá phủ trên mặt đất do các tác nhân: gió, băng hà, nước chảy,…

– /…/ là hiện tượng trong đó có sinh ra chất mới.

– /…/ là tập hợp những lừ có ít nhất một nét chung về nghĩa. – /…/ là nơi có dấu vết cư trú và sinh sống của người xưa.

– /…/ là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy.

– /…/ là lượng nước chảy qua mặt cắt ngang lòng sông ở một điểm nào đó, trong một giây đồng hồ. Đơn vị đo: m3/s.

– /…/ là lực hút của Trái Đất.

– /…/ là sức ép của khí quyển lên bề mặt Trái Đất.

– /…/ là những chất do một nguyên tố hoá học cấu tạo nên.

– /…/ là thị tộc theo dòng họ người cha, trong đó nam có quyền hơn nữ.

– /…/ là đường thẳng vuông góc với một đoạn thẳng tại điểm giữa của đoạn ấy.

Câu 2: Đọc đoạn trích sau đây:

Nếu được lùm hạt giống để mùa sau

Nếu lịch sử chọn ta lùm điểm tựa

Vui gì hơn làm người lính đi đầu

Trong đêm tối, tim ta là ngọn lửa!

(Tố Hữu, Chào xuân 67)

Trong đoạn trích này, điểm tựa có đưực dùng như một thuật ngữ Vật lí hay không? Ở đây, nó có ý nghĩa gì?

Câu 3: Trong hoá học, thuật ngữ hỗn hợp được định nghĩa là “nhiều chất trộn lẫn vào nhau mà không hoá hợp thành một chất khác”, còn từ hỗn hợp hiểu theo nghĩa thông thường là “gồm có nhiều thành phần trong dó mỗi thành phần vẫn không mất tính chất riêng của mình”.

Cho biết trong hai câu sau đây, trường hợp nào hỗn hợp được dùng như một thuật ngữ, trường hợp nào hỗn hợp được dùng như một từ thông thường.

a. Nước tự nhiên ở ao, hồ, sông, biển,… là một hỗn hợp.

b. Dó là một chương trình biểu diễn hỗn hợp nhiều tiết mục.

Hãy đặt câu với từ hỗn hợp dùng theo nghĩa thông thường.

Câu 4: Trong sinh học, cá voi, cá heo được xếp vào lớp thú, vì tuy những động vật này có xương sống, ở dưới nước, bơi bằng vây nhưng không thở bằng mang mà thở bằng phổi. Căn cứ vào cách xác định của sinh học, hãy định nghĩa thuật ngữ cá. Có gì khác nhau giữa nghĩa của thuật ngữ này với nghĩa của từ cá theo cách hiểu thông thường của người Việt (thể hiện qua cách gọi cá voi, cá heo)?

Câu 5: Trong kinh tế học, thuật ngữ thị trường (thị: chợ – yếu tố Hán Việt) chỉ nơi thường xuyên tiêu thụ hàng hoá, còn trong quang học (phân ngành vật lí nghiên cứu về ánh sáng và tương tác của ánh sáng với vật chất), thuật ngữ thị trường (thị: thây – yếu tố Hán Việt) chỉ phần không gian mà mắt có thể quan sát được. Hiện tượng đồng âm này có vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ – một khái niệm đã nêu ở phần Ghi nhớ không? Vì sao?

Câu 1: Đáp án như sau:

Lực là tác dụng đẩy kéo…(lĩnh vực vật lý)

Xâm thực là quá trình phá hủy lớp đất đá… (lĩnh vực Địa lý)

Hiện tượng hóa học là hiện tượng sinh ra chất mới. (lĩnh vực Hóa học)

Di chỉ là những dấu vết…(lĩnh vực Lịch sử).

Thụ phấn là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với nhị hoa (lĩnh vực Sinh học).

Lưu lượng là lượng nước chảy…(lĩnh vực Địa lí).

Trọng lực là lực hút của trái đất (lĩnh vựcĐịa lý)

Khí áp là sức nén của khí quyển lên bề mặt trái đất (lĩnh vực Địa lý)

Thị tộc phụ hệ là những dòng họ…(lĩnh vực Lịch sử)

Đường trung trực là đường thẳng vuông góc… (lĩnh vực Toán học).

Câu 2: Từ điểm tựa trong đoạn thơ của Tố Hữu không được dùng như một thuật ngữ trong Vật lí.

Điềm tựa ở đây được hiểu là chỗ dựa.

Câu 3:

a. Từ “hỗn hợp”: dùng như một thuật ngữ.

b. Từ “hỗn hợp”: dùng như một từ thông thường.

Đặt câu có từ hỗn hợp theo nghĩa thông thường: Món cá nấu riêu chua của mẹ em là hỗn hợp của nhiều nguyên liệu như cá, rau thơm, cà chua…

Câu 4: Thuật ngữ “cá” được định nghĩa là Động vật có xương sống, ở dưới nước, bơi bằng vây và thở bằng mang.

Trong sinh học, cá voi, cá heo được xếp vào lớp thú, vì tuy chúng mang đặc điểm của lớp cá nhưng lại thở bằng phổi. Theo cách hiểu thông thường của người Việt, chúng sống dưới nước nên gọi chung là “cá”.

Câu 5: Hiện tượng trên là hiện tượng đồng âm khác nghĩa vẫn thấy trong ngôn ngữ; nó chỉ vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ – một khái niệm khi thuộc cùng một lĩnh vực chuyên môn.

Trường hợp từ “thị” ở đây không vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ – một khái niệm vì chúng thuộc hai ngành khoa học khác nhau, chúng thuộc về hai hệ thống thuật ngữ khác nhau.

Câu 1: Đáp án điền từ là lĩnh vực lần lượt là: Lực …(lĩnh vực vật lý), Xâm thực …(lĩnh vực Địa lý), Hiện tượng hóa học (lĩnh vực Hóa học), Di chỉ (lĩnh vực Lịch sử), Thụ phấn (lĩnh vực Sinh học), Lưu lượng (lĩnh vực Địa lí), Trọng lực (lĩnh vựcĐịa lý), Khí áp (lĩnh vực Địa lý), Thị tộc phụ hệ (lĩnh vực Lịch sử), Đường trung trực (lĩnh vực Toán học).

Câu 2: Điểm tựa không được dùng như một thuật ngữ Vật lí. Điềm tựa ở đây được hiểu là chỗ dựa. Ở đây là ngôn ngữ nghệ thuật, có tính biểu cảm cao chứ không phải là ngôn ngữ khoa học.

Câu 3: Câu (a) từ hỗn hợp dùng như một thuật ngữ. Từ hỗn hợp trong câu (b) dùng như một từ thông thường. Đặt câu có từ hỗn hợp theo nghĩa thông thường: Món cá nấu riêu chua của mẹ em là hỗn hợp của nhiều nguyên liệu như cá, rau thơm, cà chua…

Câu 4: Thuật ngữ “cá” : Động vật có xương sống, ở dưới nước, bơi bằng vây và thở bằng mang.

Cá voi, cá heo: xếp vào lớp thú, mang đặc điểm của lớp cá nhưng lại thở bằng phổi.

Câu 5:

Câu 1: Đáp án như sau:

Vậy đây là ngôn ngữ nghệ thuật, có tính biểu cảm cao chứ không phải là ngôn ngữ khoa học.

Câu 3:

Trong câu (a) hỗn hợp được dùng như một thuật ngữ.

Trong câu (b) hỗn hợp được dùng như một từ thông thường.

Câu 4: Trong ngôn ngữ thông dụng của chúng ta thì từ cá (cá voi, cá heo) không mang ý nghĩa chặt chẽ như định nghĩa của sinh học. Vì:

Thuật ngữ “cá” động vật có xương sống, ở dưới nước, bơi bằng vây và thở bằng mang.

Trong sinh học, cá voi, cá heo được xếp vào lớp thú, tuy chúng mang đặc điểm của lớp cá nhưng lại thở bằng phổi.

Câu 5:

I. Khái niệm thuật ngữ

– Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ, thường dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ

– Người đọc, người nghe cần phải có những kiến thức nhất định về chuyên ngành nào đó thì mới có thể hiểu được nghĩa của từ đó.

Ví dụ: + Nước là hợp chất của các nguyên tố hi- đrô và ô xi, có công thức là H2O

– Dùng trong bộ môn Hóa học. Người đọc, người nghe phải có kiến thức nhất định thì mới có thể hiểu được cách giải thích này.

– Có thể có cách giải thích khác, được dựa trên kinh nghiệm thông thường, điêu này giúp người đọc, người nghe có thể hiểu được. Tuy nhiên cách giải thích này không được gọi là thuật ngữ

Ví dụ: Nước là chất lỏng không màu, không mùi, có trong sông, hồ, biển…

II. Đặc điểm của thuật ngữ

Về nguyên tắc, trong một lĩnh vực khoa học, công nghệ nhất định, mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm và ngược lại, mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ.

Thuật ngữ không có hai cách hiểu và thuật ngữ đơn nghĩa.Thuật ngữ không có tính biểu cảm

III. Bài tập vận dụng

Hãy xác định đâu là thuật ngữ

1. Muối là hợp chất mà phân tử gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít (thuật ngữ hóa học)

2. Sách là một loạt các tờ giấy có chữ hoặc hình ảnh được viết tay hoặc in ấn, được buộc hoặc dán với nhau về một phía. Một tờ trong cuốn sách được gọi là một trang sách.

3. Văn học Nga chỉ ngành văn học được viết bằng tiếng Nga hoặc do những người mang quốc tịch Nga viết.

(thuật ngữ văn học)

4. Nước là chất lỏng, không màu, không mùi, không vị, có trong sông, hồ, biển,…(không phải thuật ngữ)

5. Muối là tinh thể trắng, không mùi, vị mặn, thường được tách từ nước biển, dùng để ăn (không phải thuật ngữ)

6. Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.

(thuật ngữ văn học)

7. Muối là hợp chất mà phân tử có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít.

(thuật ngữ hóa học)

8. Thạch nhũ là sản phẩm hoàn thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hòa tan trong nước có chứa a-xít các bô-nic (thuật ngữ môn địa lí)

SOẠN BÀI THUẬT NGỮ LỚP 9.

I. Thuật ngữ là gì?

Câu 1 trang 87 SGK ngữ văn 9 tập 1:

a) Cách giải thích thứ nhất chỉ dừng lại ở những việc nêu đặc tính bên ngoài sự vật. Đó là cách giải thích hình thành trên cơ sở kinh nghiệm, có tính cảm tính

b) Cách giải thích thứ hai thể hiện được đặc tính eben trong của sự vật. Những đặc tính này phải qua nghiên cứ bằng lí thuyết và phương pháp khoa học.

trong 2 cách giải thích trên, cách giải thích thứ nhất là cách giải thích nghĩa của từ thông thường; cách giải thích thứ hai là cách giải thích thuật ngữ chuyên môn, đòi hỏi phải có tri thức nhất định về lĩnh vuejc khoa học mới hiểu được thấu đáo.

Câu 2 trang 88 SGK ngữ văn 9 tập 1:

a) Em đã học các định nghĩa này ở những bộ môn lần lượt: địa lí, hóa học, ngữ văn, đại số

b)Những từ nghũ được định nghĩa (in đậm) chủ yếu được dùng trong văn bản khoa học, công nghệ

II. Đặc điểm của thuật ngữ

Câu 1 trang 88 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Những thuật ngữ dẫn trong mục I.2 ở trên chỉ có 1 nghĩa, không còn nghĩa nào khác.

Câu 2 trang 88 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Ở VD (a): chỉ có một nghĩa

Ở VD (b): từ “muối” có hai nghĩa vừa có nghĩa là muối ăn vừa có nghĩa chỉ gian truân vất vả mà người trải qua.

III. Luyện tập bài thuật ngữ

Câu 1 trang 89 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Lực là tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khac (Vật lí)

Xâm thực là hiện tượng làm hủy hoại dần dần lớp đất đá phủ trên mặt đấy do các tác nhân: gió, băng hà, nước chảy… (Địa lí)

Hiện tượng hóa hoc là hiện tượng trong đó có sinh ra chất mới (hóa học)

Trường từ vựng là tập hợp những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa (Ngữ văn)

Di chỉ là nơi có dấu vết cư trú và sinh sống của người xưa (Sử)

Thụ phấn là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy (Sinh học)

Lưu lượng là lượng nước chảy qua mặt cắt ngang lòng sông ở một điểm nào đó, trong một giây đồng hồ. ĐƯơn vị đo: m^3 (Địa lí)

Trọng lực là lực hút của Trái đất (Vật lí)

Đơn chất là những chất do một nguyên tố hóa học cáu tạo nên (Hóa học)

Thị tộc phụ hệ là thị tộc theo dòng họ người cha, trong đó nam có quyền hơn nữ (Sử học)

Đường trung trực là đường thẳng vuông góc với một đoạn thăng tại điểm giữa của đoạn ấy (Toán học)

Câu 2 trang 90 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Mặc dù có nét nghĩa nào đó giống thuật ngữ “điểm tựa” trong vật lí nhưng từ “điểm tựa” ở đây không được dùng với tư cách là một thuật ngữ vật lí mà nó được dùng với tư cách là ngôn ngữ nghệ thuật.

Câu 3 trang 90 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Từ “hỗn hợp” trong câu (a) được dùng với tư cách thuật ngữ hóa học

Từ “hỗn hợp” trong câu (b) dùng như từ ngữ thông thường.

Đặt câu: Đó là một chương trình hỗn hợp nhiều tiết mục

Câu 4 trang 90 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Cá là động vật cõ xương sống, ở dưới nước, bơi bằng vây, thở bằng mang. Như vậy trong ngôn ngữ thông thường chúng ta thì cá(cá voi, cá heo) không mang ý nghĩa chặt chẽ như định nghĩa của sinh học.

Câu 5 trang 90 SGK ngữ văn 9 tập 1:

Một trong những ý nghĩa cơ bản của thuật ngữ “thị trường” của Kinh tế học là chỉ nơi thường xuyên tiêu thụ hàng hóa; nhưng thuật ngữ “thị trường” của vật lí lại khác hản: chỉ phần không gian mà mắt có thể quan sát được.

Hiện tượng trên là hiện tượng đồng âm khác nghĩa. Nó chỉ vi phạm nguyên tắc của một thuật ngữ – một khái niệm khi thuộc cùng một lĩnh vực chuyên môn. Trong những lĩnh vực khoa học, kĩ thuật, công nghệ khác nhau, có thể có những từ ngữ giống nhau về âm nhưng lại là những thuật ngữ với nội hàm nghĩa khác nhau.

Nguồn Internet