Theo Triết Học Mâu Thuẫn Là Gì / TOP 8 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 6/2023 # Top View

Chủ đề :

Hướng dẫn Trắc nghiệm Online và Tích lũy điểm thưởng

CÂU HỎI KHÁC

Vấn đề cơ bản của Triết học dù cổ đại hay hiện đại đều là vấn đề quan hệ giữa

Mặt đối lập của mâu thuẫn là những khuynh hướng, tính chất, đặc điểm mà trong quá trình

Theo quan điểm Triết học, để giải quyết mâu thuẫn trong cuộc sống, chúng ta cần phải

Hai mặt đối lập cùng tồn tại bên nhau, vận động và phát triển theo những chiều hướng trái

Trong các câu nói sau, câu nào không thể hiện sự phát triển?

Theo quan điểm của Triết học Mác – Lênin: khi xem xét các sự vật, hiện tượng trong thế giới

Sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật trong giới tự nhiên là đối tượng nghiên cứu của

Quan điểm của Thế giới quan duy tâm về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức:

Giữa vật chất và ý thức cái nào có trước, cái nào có sau, cái nào quyết định cái nào là

Khuynh hướng chung quá trình vận động của các sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan

Đối tượng nghiên cứu của Triết học là

Đâu là mâu thuẫn theo quan điểm của Triết học?

Theo Triết học Mác – Lênin: mâu thuẫn là một chỉnh thể, trong đó hai mặt đối lập

Hai mặt đối lập liên hệ gắn bó với nhau, làm tiền đề tồn tại cho nhau, Triết học gọi đó

Kết quả của sự đấu tranh giữa các mặt đối lập là

Toàn bộ những quan điểm và niềm tin định hướng hoạt động của con người trong cuộc sống

Khái niệm Phương pháp luận được hiểu là

Theo nghĩa chung nhất, phương pháp là

Theo quan điểm Triết học, mâu thuẫn chỉ được giải quyết bằng

Cây ra hoa, kết hạt thuộc hình thức vận động nào sau đây?

Vận động là mọi sự biến đổi (biến hóa) nói chung của các sự vật, hiện tượng trong

Hãy sắp xếp các từ, cụm từ sau đây theo cặp mâu thuẫn: “Hòa bình, bên phải, di truyền, lạc

Tình trạng “Đinh tặc” đang diễn ra đã có nhiều ảnh hưởng xấu đến quá trình tham gia giao

Mâu thuẫn là một phần không thể tránh khỏi trong các mối quan hệ. Không có bất kỳ mối quan hệ nào được gây dựng, phát triển mà không có mâu thuẫn xảy ra. Do đó điều quan trọng là kỹ năng xử lý hiệu quả khi mẫu thuẫn khi chúng xảy đến. Nếu mâu thuẫn không được xử lý tốt, có thể gây tổn hại đến mối quan hệ. Mâu thuẫn có thể dẫn đến sự xa cách, tranh cãi, hay cắt đứt mối quan hệ. Nhưng ngược lại nếu được xử lý tốt, đó sẽ là cơ hội để cải thiện và tăng cường mối quan hệ giữa các bên.

Mâu thuẫn phát sinh từ sự khác biệt. Bất kỳ khi nào có sự không đồng ý về quan niệm, quan điểm, giá trị, lợi ích, mong đợi thì mâu thuẫn sẽ xảy ra. Đôi khi sự khác nhau đó tuy là nhỏ, nhưng nếu không kiểm soát tốt sẽ kích hoạt cảm xúc tiêu cực và làm nổi bật sự khác nhau về nhu cầu của hai bên trong mối quan hệ. Nhu cầu đó là sự an toàn, quyền lợi, sự tôn trọng, và thể hiện bản thân. Nhiều trường hợp thiếu thông tin hoặc hiểu nhầm thông tin cũng sinh ra cảm giác lo sợ các giá trị, lợi ích cá nhân bị đe dọa, từ đó phát sinh mâu thuẫn. Nếu hai bên không hiểu rõ nhu cầu của nhau thì sẽ không thể nào giải quyết được mâu thuẫn. Nếu cả hai bên đều nhận ra nhu cầu của mình và sẵn sàng để nhìn nhận, phân tích quan điểm của nhau một cách cởi mở, chân thành thì có thể sẽ mở ra hướng giải quyết vấn đề sáng tạo, xây dựng đội nhóm gắn kết và tăng cường mối quan hệ. Khi đó bạn cần đến Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn.

Thường khi đối phó với mâu thuẫn, sẽ có sự tham gia của hai nhân tố đó là cái tôi (sự quan tâm về chính bản thân mình) và sự thông cảm (quan tâm tới đối phương). Do đó để giải quyết được mâu thuẫn, phải có sự cần bằng giữa hai nhân tố cái tôi và sự thông cảm. Tùy vào tỉ lệ góp phần của 2 nhân tố đó mà mỗi cá nhân sẽ thể hiện những cách thức khác nhau.

Người có phong cách này, họ thường dành phần nhiều chú ý cho sự thông cảm (nghĩ về đối phương) hơn là cái tôi (nghĩ về bản thân mình). Trong quá trình giải quyết mâu thuẫn, họ dễ thỏa hiệp với những yêu cầu của đối phương, xem nhẹ nhu cầu của bản thân, hướng tới duy trì và củng cố mối quan hệ tốt.

Những người có phong cách cạnh tranh, sẵn sàng đấu tranh để bảo vệ cái tôi (nghĩ về bản thân) và xem nhẹ sự thông cảm (nghĩ về đối phương). Những người này có xu hướng thích thể hiện quyền lực với người khác và thể hiện rõ ràng chỉ có hai sự lựa chọn cho vấn đề đó là hoặc thắng hoặc thua. Họ thường gây áp lực để người khác chấp nhận và chịu thỏa hiệp cho quan điểm và nhu cầu của họ qua các hình thức như tranh cãi, buộc tội, bạo lực, …

Người có phong cách thương lượng là những người thể hiện sự cân bằng giữa cái tôi (nghĩ về bản thân) và sự thông cảm (nghĩ về người khác). Người thương lượng đánh giá cao sự công bằng và mong muốn đạt được những lợi ích chung. Bằng cách chấp nhận những yêu cầu của đối phương, dựa vào đó họ kỳ vòng rằng đối phương cũng sẽ chấp nhận những yêu cầu của mình, từ đó mâu thuẫn được giải quyết.

Người có phong cách hợp tác thường tìm kiếm giải pháp để thỏa mãn cả hai bên. Họ đề cao bản thân (cái tôi) nhưng họ cũng nghĩ về lợi ích của đối phương (sự thông cảm). Với cách nhìn nhận mâu thuẫn là cơ hội để tăng cường mối quan hệ, họ sẵn sàng dành thời gian và nguồn lực để tìm kiếm giải pháp giúp cả hai bên đều có lợi. Đây là phong cách giải quyết mâu thuẫn hiệu quả hơn cả và được khuyến khích sử dụng để giải quyết mâu thuẫn.

Mỗi người sẽ có cách ứng xử với mâu thuẫn khác nhau. Tuy nhiên, nhìn chung để làm dịu bớt những mẫu thuận trong các mối quan hệ, thì cả các bên phải nhớ những gợi ý sau đây:

Đặt việc duy trì mối quan hệ lên trên hết: Duy trì và vun đắp cho mối quan hệ mang lại lợi ích nhiều hơn là cố gắng tranh cãi để giành chiến thắng. Tôn trọng quan điểm và cách nhìn nhận vấn đề của người khác.

Tập trung vào hiện tại: Nếu bạn cứ cố gắng bới móc những chuyện trong quá khứ để phán xét thì chỉ làm trầm trọng thêm vấn đề, chuyện bé xé ra to. Thay vào đó hãy tập trung sự chú ý vào vấn đề hiện tại và tìm cách giải quyết vấn đề

Sẵn sàng tha thứ: Mâu thuẫn không thể giải quyết nếu bạn không sẵn sàng và không thể tha thứ. Tha thứ có nghĩa là bạn từ bỏ ý muốn trừng phạt đối phương. Sự trừng phạt không thể nào bù đắp được những mất mát đã xảy ra mà chỉ làm tăng thêm sự tổn thương và phát sinh thêm cảm xúc tiêu cực.

Quản lý cảm xúc – Duy trì trạng thái cảm xúc bình tĩnh. Cách giao tiếp chỉ có thể hiệu quả khi trong trạng thái cảm xúc bình tĩnh. Thấu hiểu nhu cầu người đối diện thông qua ngôn ngữ có lời và không lời. Biểu đạt nhu cầu của mình một cách nhẹ nhàng không gây áp lực, đe dọa, áp đặt lên người đối diện.

Nhận diện và tôn trọng sự khác biệt – Bằng sự thông cảm và tôn trọng sự khác biệt, bạn sẽ giải quyết vấn đề nhanh hơn.

Khả năng duy trì trạng thái cảm xúc bình tĩnh và tập trung vào sự thật hiện tại của vấn đề. Không tập trung vào cách người đối diện trình bày vấn đề, chỉ tập trung vào ý nghĩa của những gì họ trình bày để tránh bị ảnh hưởng và sự lây lang của cảm xúc tiêu cực.

Nếu bạn không nhận viện và quản trị được cảm xúc thì bạn sẽ không thể diễn đạt quan điểm của mình hiệu quả, thậm chí còn làm căng thẳng thêm vấn đề, đổ thêm dầu vào lửa. Giao tiếp chỉ hiệu quả khi ở trạng thái cảm xúc bình tĩnh.

Thường khi mâu thuẫn xảy ra thì thì những ngôn ngữ không lời chứa đựng nhiều thông tin nhất. Ngôn ngữ không lời như ánh mắt, vẻ mặt, giọng nói, cử chỉ, điệu bộ sẽ hé lộ nhiều thông tin về cảm xúc thực sự và nhu cầu tiềm ẩn không được thể hiện bằng lời của người nói. Dựa vào thấu hiểu sâu về đối phương về cảm xúc và nhu cầu trong mối quan hệ, bạn có thể lựa chọn cách ứng xử thích hợp.

Không khí hài hước, cởi mở, chân thật sẽ giúp đánh lạc hướng sự tập trung vào cảm xúc, làm dịu căng thẳng mang đến cảm xúc tích cực cho cả hai bên. Tuy nhiên phải cẩn thận với thông điệp mà đối phương nhận được. Nếu không khéo, thì bạn có thể đang gửi cho đối phương thông điệp rằng họ không được tôn trọng. Nếu không có kỹ năng pha trò hài hước thì tốt nhất không nên áp dụng khi có mâu thuẫn xảy ra.

Mâu thuẫn là không thể tránh khỏi và là một cần thiết trong các mối quan hệ. Thách thức đặt ra không phải là loại bỏ mâu thuẫn mà là nhận diện và xử lý hiệu quả khi mâu thuẫn xảy ra.

1. Nguyên nhân tạo ra sự mâu thuẫn trong nhóm

Nhân viên CTXH thường làm việc với nhóm đa thành phần, có thể là một nhóm cha mẹ của các bệnh nhân nhi hay một nhóm người bệnh đang có cùng một loại bệnh như HIV, gan hay có thể là nhóm nhân viên y tế. Mục đích của chúng ta khi làm việc với nhóm đa thành phần có thể là thu thập những thông tin cho một số nghiên cứu xã hội hoặc thu thập ý kiến của các thành viên trong nhóm phản hồi về những nội dung, tài liệu…nhằm đánh giá chất lượng dịch vụ hoặc các sản phẩm. Vì có rất nhiều luồng thông tin đa chiều, mâu thuẫn là điều sẽ chắc chắc xảy ra, và kỹ năng giải quyết xung đột là thật sự cần thiết. Cho dù bất cứ mục đích gì thì nhân viên CTXH có thể làm việc với một nhóm từ 5-8 thành viên.

Những nhóm này được hình thành một cách ngẫu nhiên hoặc theo những tiêu chuẩn riêng cho các hoạt động nên họ thường khác nhau về quan niệm, phong tục tập quán và cách suy nghĩ khác nhau. Điều này ảnh hưởng đến quá trình làm việc nhóm cùng nhau như sai lầm trong cách giao tiếp hoặc đổ vỡ nhiều tin giữa các nhóm hoặc nhóm mới hình thành nên chưa quen nhau và hiểu nhau. Vì thế, mẫu thuẫn trong nhóm có thể xảy ra là sự thể hiện tự nhiên của một nhóm tương tác với nhau và mâu thuẫn đôi khi có thể cũng tạo ra kết quả tích cực. Ví dụ, mâu thuẫn có thế tăng cường cho việc biến mục tiêu thành hiện thực khi các thành viên tìm cách cải tiến hành động để vượt qua mọi đối thủ cạnh tranh.

Mâu thuẫn có thể xuất hiện từ quá trình bên trong nhóm. Ví dụ giao tiếp không tất có thể dẫn đến quyết định sai. Mâu thuẫn cũng có thể là hậu quả của cơ cấu nhóm. Đó là do kích cỡ, và sự không rõ ràng về vai trò của nhóm. Sau cùng, đó cũng có thể do sự cân nhắc của các thành viên trong nhóm vốn khác nhau về nhân cách và thế giới quan, giá trị quan.

Vì thế, vai trò nhân viên CTXH trong việc điều phối các hoạt động nhóm cần phải nhận diện được những dấu hiệu có sự xung đột hoặc mâu thuẫn nhóm đang hoặc sẽ xảy ra cũng như tìm những cách để áp dụn kỹ năng giải quyết xung đột hay mâu thuẫn nhóm.

2. Các dấu hiệu có sự xung đột, mâu thuẫn trong nhóm

Quá trình tương tác nhóm có thể xảy ra những thời điểm khó khăn và tạo ra tính phức tạp của vấn đề, có những mâu thuẫn giữa các thành viên phát sinh xảy ra như giao tiếp, sự tranh luận hoặc có sự cạnh tranh trong nhóm.

Các dấu hiệu của mâu thuẫn

Khi có sự khác biệt về giá trị

Cạnh tranh quyền lợi

Khi không xác định rõ vai trò của bản thân, của người khác.

Thái độ của các thành viên trong nhóm đối với mâu thuẫn

Tiêu cực

Mâu thuẫn có nghĩa là cãi cọ, tranh luận và đánh nhau.

Mâu thuẫn được hiểu như là những khác biệt có tính thù địch và bất mãn giữa hai hoặc nhiều bên.

Mâu thuẫn được coi là sự bất bình thường, thiếu xây dựng, làm hỏng các mối quan hệ, phá vỡ sự cân bằng.

Một nhóm luôn có mâu thuẫn mà không có cách giải quyết mâu thuẫn là một nhóm “bệnh hoạn”, làm cho các thành viên cảm thấy không an toàn và thù địch lẫn nhau.

Tích cực

Mâu thuẫn để đạt đến một thế cân bằng trong hệ thống.

Mâu thuẫn thường được coi là một nhân tố cần thiết cho sự phát triển.

Tính thường xuyên xuất hiện của mâu thuẫn là con người có những sự khác biệt, và mỗi cá nhân là một cá thể duy nhất.

Không có mâu thuẫn thì không có sáng tạo, động lực…

Một nhóm mà không có sự mâu thuẫn là một nhóm chết.

3. Cách giải quyết những mâu thuẫn, xung đột trong nhóm

Hầu hết những mâu thuẫn có thể được kiểm soát bằng những phương pháp khác nhau để kiểm soát những vấn đề khó khăn. Đối với những vấn đề lớn hoặc mâu thuẫn lớn cần dành thời gian giải quyết nhiều hơn.

Những mâu thuẫn và khó khăn không xuất hiện ngay lập tức, để giải quyết vấn đề cốt lõi cần thời gian và sự thương thuyết nhiều hơn. Kỹ năng điều hành của người điều phối nhóm là rất quan trọng trong việc giải quyết mâu thuẫn, người điều phối viên cần phải có nhiều phương pháp và kỹ thuật khác nhau để giải quyết mâu thuẫn

4. Các bước giải quyết mâu thuẫn

Xác định vấn đề từ phía có mâu thuẫn. (Mâu thuẫn gì?): điều phối viên cần lắng nghe những gì các thành viên chia sẻ và cảm nhận. Khi lắng nghe chú tâm bằng sự đánh giá của mình và cảm nhận của mình và của chính các thành viên tham gia trong nhóm. Lắng nghe tất cả những điểm mạnh, các thông tin để hiểu rõ vấn đề mâu thuẫn trong nhóm đó là gì?

Xác định vấn đề từ các phía khác: Tìm hiểu, liệt kê ý kiến các bên. Nguyên nhân, lý do gây ra mâu thuẫn và điều phối để mọi người đều hiểu họ đang gặp vấn đề gì? Hỗ trợ và đảm bảo các thành viên hiểu họ đang có mâu thuẫn gì, có thể mâu thuẫn đó chỉ xuất phát từ một hoặc hai thành viên, tuy nhiên, giúp các thành viên trong nhóm xác định lại vấn đề mâu thuẫn và cùng nhau tìm ra những giải pháp. Luôn duy trì và nhấn mạnh về các mối quan hệ hơn là việc thắng thua trong tranh luận. Khuyến khích các thành viên tôn trọng những quan điểm khác nhau

Đặt ra các giải pháp khác nhau: Điều phối viên điều phối bằng việc đặt các câu hỏi dành cho nhóm như chúng ta đã làm gì tốt? chúng ta sẽ làm gì để tốt hơn để các bên, phân tích, lấy ý kiến nhóm, đưa ra các giải pháp. Nên tập trung vào vấn đề hiện tại để giải quyết vấn đề vẫn tốt hơn để mọi người thay vì tranh luận, đổ lỗi cho nhau. vì thế điều quan trọng nhất là xem xét liệu vấn đề mâu thuẫn có đáng để chúng ta giành thời gian và năng lượng. Chắc chắn các thành viên tham gia không muốn bỏ cuộc khi mà họ đã dành khoảng thời gian để đóng góp và xây dựng nhóm.

Chọn những giải pháp khả thi nhất để cải thiện quá trình làm việc nhóm: xung đột có thể tan biến. Điều này cần rất nhiều vai trò của điều phối viên điều phối và dẫn dắt nhóm, vì thế có thể đặt những câu hỏi cho các thành viên trong nhóm như giải pháp đó sẽ giúp gì cho nhóm? Chúng ta dự định sẽ làm gì cho những giải pháp đó? Mức độ các thành viên cam kết đóng góp cho nhóm như thế nào để giúp nhóm hoạt động hiệu quả?

Thực hiện giải pháp: khi các thành viên trong nhóm thống nhất với nhau về việc thực hiện các giải pháp đã chọn thì điều phối viên cần khuyến khích, động viên các thành viên nhóm giữ ở thế trung lập khi có những đối đầu, quên những mâu thuẫn không đáng để nhóm hoạt động hiệu quả

Theo dõi, lượng giá: quá trình tương tác các thành viên trong nhóm, điều phối viên cần nhạy bén hơn, quan sát kỹ về các hành vi, thái độ của những thành viên tạo ra mâu thuẫn để cân bằng các mối quan hệ và cải thiện chất lượng làm việc trong nhóm. Một khi các xung đột đã được nêu ra và giải quyết, sẽ có nhu cầu để khuyến khích và tái thiết lập sự tin tưởng và an toàn.Nên khuyến khích các thành viên tham dự có thể bày tỏ cảm xúc của mình về những gì đã xảy ra, hướng đến tăng cường các cảm xúc tích cực về nhóm hay các cá nhân trong nhóm. Điều này giúp cho tất cả các thành viên trong nhóm nhìn lại những quy định, quy luật mà mình đã đề xuất và có thể xem xét lại.

Bài viết có thể tải được theo link sau: Link

Tài liệu tham khảo

Prendiville, P. (n.d.). Developing Facilitation Skills. Retrieved September 13, 2019

SDRC. (n.d.). Dự án Nâng cao năng lực cho nhân viên CTXH tại chúng tôi Tp. HCM: Lưu hành nội bộ.

Đánh giá của bạn post

Giải quyết mâu thuẫn, xung đột xã hội hiện nay

1. Nhận thức về kiểm soát, xử lý mâu thuẫn, xung đột xã hội.

Nền kinh tế thị trường (và nói chung mọi nền kinh tế) đều có 2 mặt: tích cực và tiêu cực. Cạnh tranh là chất xúc tác có tác dụng kích thích tính năng động sáng tạo, huy động tối đa tiềm lực trí tuệ của con người, cộng đồng và xã hội. Song cạnh tranh cũng làm xuất hiện những thứ không lành mạnh như chủ nghĩa cá nhân cực đoan, tính cơ hội và nói chung là thói ích kỷ, sự xấu xa vốn là mặt trái trong bản năng của con người. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhận xét: “mỗi con người đều có cái thiện và cái ác ở trong lòng”. Mâu thuẫn và xung đột xã hội cũng từ đây mà ra. Mọi mâu thuẫn xã hội đều có nguồn gốc từ mâu thuẫn giữa các cá nhân, nhóm, cộng đồng, tầng lớp, giai cấp, quốc gia mà ra. Theo “Từ điển sơ lược xã hội học”, xung đột xã hội là giai đoạn phát triển cao nhất của mâu thuẫn trong hệ thống các quan hệ giữa con người, các tập đoàn xã hội, các thiết chế xã hội, xã hội nói chung; được đặc trưng bằng sự đẩy mạnh các khuynh hướng và lợi ích đối lập nhau giữa các cộng đồng xã hội và các cá nhân với nhau.

Nhiều mâu thuẫn và xung đột hôm nay còn là sự tích tụ của mâu thuẫn và xung đột trước đây, là kết quả của việc xử lý các mâu thuẫn và xung đột trước đây. Xung đột xã hội là một hiện tượng đã tồn tại lâu dài trong lịch sử và sẽ còn tồn tại cùng với sự phát triển của xã hội loài người. Xung đột xã hội một mặt là hiện tượng khách quan, tất yếu, mặt khác là kết quả của hoạt động có chủ đích của con người. Do đó, vấn đề là phải thấy được quá trình vận động và sự đấu tranh của 2 mặt thiện ác, giữa cái tốt và cái xấu, giữa cái đúng và cái sai và quan trọng hơn là phải làm cho cái tốt, cái đúng được thắng thế, được phát huy, được đơm hoa kết trái.

Quá trình phát triển luôn có sự chuyển đổi các giá trị đạo đức và mối quan hệ giữa đạo đức và pháp luật và điều này đòi hỏi phải giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa đạo đức và pháp luật trong quản lý phát triển xã hội. Hê ghen nói: “đạo đức là hình thái cao nhất trong sự phát triển của ý niệm pháp lý”. Do đó, khi nói đến kiểm soát, xử lý mâu thuẫn, xung đột xã hội thì không thể không bàn đến mối quan hệ gắn bó hữu cơ giữa đạo đức và pháp luật. Ở đây xuất hiện 2 câu hỏi (1) đạo đức bàn ở đây là đạo đức nào và (2) pháp luật là phục vụ ai. Để kiểm soát, xử lý mâu thuẫn, xung đột xã hội nhất thiết phải có các bộ công cụ mà trước hết là các chuẩn mực và quy phạm; cần có hệ thống kiểm soát, xử lý mâu thuẫn, xung đột xã hội vận hành với các thiết chế phù hợp và con người đủ năng lực (thể lực, trí lực và tâm lực). Việc giải quyết mâu thuẫn và xung đột xã hội có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm xã hội vận động theo hướng phát triển hơn. Đối với chúng ta, đương nhiên là xây dựng đạo đức và pháp luật trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin và quan hệ giữa đạo đức và pháp luật là trong phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.

2. Những mâu thuẫn, xung đột xã hội, nguyên nhân và các giải pháp xử lý trong thời gian vừa qua.

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của đời sống kinh tế – xã hội, mâu thuẫn và xung đột xã hội đang có chiều hướng gia tăng trên rất nhiều lĩnh vực, tính chất của các xung đột xã hội cũng ngày càng phức tạp. Ngoài ra, cuộc sống nhiều áp lực, căng thẳng khiến con người dễ bị tổn thương về mặt tâm lý, bị ức chế, dễ dẫn đến xung đột xã hội:

1. Trong lĩnh vực kinh tế: tranh chấp đất đai (giữa cá nhân với cá nhân, giữa cá nhân với tập thể, giữa cá nhân với các cơ quan quản lý nhà nước, giữa các cộng đồng, nhóm người với nhau về giải tỏa, đền bù); tranh chấp hợp đồng kinh tế; phân chia tài sản, . . . .

2. Trong lĩnh vực xã hội: chính sách, chế độ xã hội và thực hiện chính sách. Những xung đột này thường xảy ra giữa các cá nhân, các nhóm dân cư, các nhóm xã hội với các cơ quan thực thi chính sách, pháp luật ở địa phương. Sự đòi hỏi của người dân không được giải quyết một cách thỏa đáng các vấn đề của mình cũng có thể dẫn tới xung đột xã hội.

3. Trong lĩnh vực y tế (giữa bệnh nhân, người nhà bệnh nhân với bác sĩ, với cơ quan y tế). Nhiều xung đột cũng xảy ra giữa các cộng đồng dân cư (làng, xóm, dòng họ…) với các cơ quan thực thi quyền lực.

4. Trong lĩnh vực giao thông, xung đột xảy ra khá phổ biến, nhất là ở các đô thị lớn (do mật độ giao thông đông, người sử dụng phương tiện giao thông chưa có ý thức, văn hóa thấp kém của người tham gia giao thông, tình trạng tắc đường); thu phí BOT; đền bù giải phóng mặt bằng, . . .

7. Trong lĩnh vực tôn giáo: tranh chấp về đất đai, xây dựng cơ sở thờ tự, truyền đạo trái pháp luật, vi phạm luật pháp hiện hành về tôn giáo, chứ không phải do nguyên nhân xung đột về niềm tin tôn giáo.

8. Trong lĩnh vực môi trường: xung đột giữa các cộng đồng dân cư với các công ty, doanh nghiệp hủy hoại môi trường. Trong thời gian tới, dưới tác động của ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, các thảm họa môi trường, thảm họa do thiên tai mang lại sẽ có nhiều hơn các cuộc xung đột xã hội trong lĩnh vực môi trường.

9. Trong gia đình: xung đột giữa vợ và chồng, giữa cha mẹ và con cái, giữa các anh chị em. Những xung đột xã hội ở cấp độ cá nhân, gia đình đang ngày càng mở rộng và phức tạp.

Đặc biệt, những xung đột xã hội có nội dung đấu tranh, đòi hỏi về dân chủ, công khai, công bằng trong thực hiện các quyền, nghĩa vụ và chống quan liêu, tham nhũng, làm sai chính sách, pháp luật của một bộ phận cán bộ trong các tổ chức Đảng, chính quyền có chiều hướng tăng.

3. Nguyên nhân dẫn đến xung đột xã hội

1. Những mâu thuẫn về lợi ích kinh tế (xuất hiện nhiều hơn với mức độ, quy mô khác nhau, tính chất khác nhau) đã dẫn đến những xung đột xã hội không thể tránh khỏi. Đây là nguyên nhân phổ biến của các xung đột xã hội ở nước ta thời gian gần đây.

2. Sự biến đổi về mặt xã hội như tình trạng phân tầng xã hội, phân hóa giàu nghèo, bất bình đẳng xã hội. Sự phát triển kinh tế xã hội, sự gia tăng quá trình đô thị hóa, hiện đại hóa đã phá vỡ những cấu trúc xã hội truyền thống (như cấu trúc làng, xã, cấu trúc gia đình…) cũng là nguyên nhân gây nên xung đột xã hội. Tâm lý xã hội khủng hoảng, bức xúc xã hội, các vấn đề an ninh phi truyền thống. Đạo đức xuống cấp, lối sống thực dụng, chủ nghĩa khủng bố.

3. Môi trường tự nhiên (như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, phá rừng) cũng chứa đựng những mầm mống gây xung đột xã hội.

4. Một số chính sách, pháp luật trong lĩnh vực đất đai, kinh doanh, lao động, an sinh xã hội, quản lý xã hội và bảo đảm quyền lợi cho người dân chưa được đồng bộ, nhất quán, còn bất cập, gây bức xúc trong cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân.

5. Thiếu hệ thống các chuẩn mực đạo đức dể làm thước đo: đạo đức công vụ; đạo đức trong chính trị; đạo đức trong kinh doanh; chuẩn mực ứng xử trong gia đình, cơ quan, xã hội để giáo dục và xử lý các mẫu thuẫn xã hội.

6. Một số cuộc xung đột xã hội còn có sự tham gia, xúi giục, tổ chức của các thế lực thù địch trong và ngoài nước, tìm cách kích động biểu tình, bạo loạn, tạo cớ gây xung đột xã hội để can thiệp.

7. Cách thức giải quyết mâu thuẫn và xung đột

– Sự yếu kém của hệ thống chính trị ở cơ sở tại một số địa phương; sự thoái hóa biến chất của một số cán bộ, cả cán bộ lãnh đạo, quản lý; tình trạng chính quyền quan liêu, tham nhũng, mất dân chủ, cố ý làm sai chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước; cách giải quyết những đòi hỏi, bức xúc, nguyện vọng của nhân dân không hợp tình, không hợp lý, không dứt điểm; sự sai sót trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp trong nội bộ nhân dân; sự bất cập trong việc thực thi pháp luật, . . .

– Hình sự hoá quan hệ kinh tế, hành chính, dân sự. Thực hiện truy tố quan hệ kinh tế, dân sự không đúng bản chất khách quan của hành vi, đã xảy ra trên khắp cả nước như vụ chủ quán cà phê Xin Chào Nguyễn Văn Tấn ở chúng tôi doanh nhân Hoàng Minh Tiến (Hà Nội), Phùng Thị Thu (Thái Bình), Nguyễn Văn Lượng (Nam Định),… bị “khép” các tội danh trốn thuế, lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản oan khuất, gây hoang mang, sợ hãi trong không chỉ giới doanh nghiệp. Việc hình sự hóa quan hệ dân sự, kinh tế tại Ngân hàng Nam Á (Nam A Bank) tại TP.HCM.

– Cách tiếp cận không hợp lý như giải quyết đình công tại các doanh nghiệp (hành chính thay vì thương lượng); cai nghiện ma túy (tội phạm hay con bệnh); người trực tiếp xử lý thiếu chuyên nghiệp, thiếu hểu biết, . . . dẫn đến một tỷ lệ lớn mâu thuẫn, xung đột chỉ được giải quyết phần nào (chủ yếu là phần ngọn) chứ không giải quyết được triệt để, điều này đã tạo ra những nhân tố gây mất ổn định xã hội. Ngoài ra, vai trò của các tổ chức đoàn thể trong giải quyết mâu thuẫn, xung đột xã hội còn rất hạn chế.

4. Giải pháp giải quyết, hạn chế, giảm nhẹ mâu thuẫn, xung đột xã hội trong giai đoạn mới.

Khi nói đến giải quyết mâu thuẫn và xung đột xã hội, tức là nói đến vai trò quyết định của nhà nước, của chính quyền; sự tham gia của các tổ chức xã hội chỉ có vai trò hỗ trợ.

– Các mâu thuẫn và xung đột xã hội đều có nguyên nhân gốc rễ, do đó các mâu thuẫn và xung đột xã hội chỉ có thể được giải quyết triệt để khi xử lý được vấn đề gốc rễ của nó. Điều này đòi hỏi phải có cách tiếp cận, phương pháp và bộ công cụ giải quyết phù hợp với từng loại mâu thuẫn và xung đột xã hội cụ thể;

– Cần xây dựng một hệ thống chuẩn mực đạo đức được thực hành rộng rãi và quy phạm pháp lý chặt chẽ được tôn trọng, đồng thời nâng cao năng lực và hiệu quả của bộ máy nhà nước trong xây dựng và thực thi những nguyên tắc đạo đức và pháp luật.

– Yếu tố con người. Cần thực thi đạo đức công vụ, văn hóa trong chính trị, văn hóa trong kinh tế và đảm bảo thượng tôn luật pháp. Xây dựng đạo đức và pháp luật trong sự thấm nhuần bản sắc văn hóa dân tộc. – Thực hiện đúng nguyên tắc tiến bộ và công bằng xã hội trong giải quyết, hạn chế, giảm nhẹ mâu thuẫn, xung đột xã hội.

– Cần xây dựng hệ thống kiểm soát quyền lực và phát hiện xung đột lợi ích hiệu quả, tránh chủ nghĩa hình thức, chủ nghĩa tập thể. Quy định trách nhiệm cá nhân khi xử lý các mâu thẫn và xung đột xã hội.

– Không hình sự hoá quan hệ kinh tế, hành chính, dân sự.

– Cần làm tốt công tác dự báo nguy cơ xuất hiện xung đột xã hội để sớm hóa giải những mầm mống gây xung đột xã hội./.

TS. Đào Quang Vinh,

Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội