Như chúng ta đã biết, cùng với hai bộ phận khác của thị trường tài chính là thị trường vốn và thị trường tiền tệ, thị trường ngoại hối đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống kinh tế – xã hội của các nước có nền kinh tế thị trường phát triển. Là một trong những thị trường sôi động nhất, có nhịp độ thị trường nhanh, thị trường ngoại hối (hay thị trường Forex) vô cùng ấn tượng với con số hơn 5 nghìn tỷ USD tổng khối lượng giao dịch mỗi ngày.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ mang đến cho bạn cái nhìn tổng quát về thị trường ngoại hối và những chức năng quan trọng của thị trường tài chính lớn nhất thế giới này.
Chức năng cơ bản của thị trường ngoại hối là kết quả phát triển tự nhiên của một trong các chức năng cơ bản của ngân hàng thương mại, đó là: nhằm dịch vụ cho các khách hàng thực hiện các giao dịch quốc tế. Ở đây chúng tôi sẽ liệt kê ra các chức năng quan trọng của thị trường tỷ đô này:
Chức năng chuyển đổi sức mua – Chuyển đổi tài chính, sức mua từ quốc gia này sang quốc gia khác thông qua các hoá đơn thanh toán quốc tế, chuyển tiền, v.v
Chức năng tín dụng – Cung cấp tín dụng cho các giao dịch quốc tế
Chức năng giảm thiểu rủi ro tỷ giá – Cung cấp các phương thức giao dịch để làm giảm thiểu rủi ro tỷ giá
Là nơi để Ngân hàng trung ương tiến hành can thiệp để tỷ giá biến động theo chiều hướng có lợi cho nền kinh tế
Thị trường ngoại hối là gì?
Thị trường ngoại hối hoặc thị trường tỷ giá hối đoái (thị trường Forex) là một thị trường toàn cầu và phi tập trung để giao dịch các loại tiền tệ, trong đó tiền tệ được giao dịch và được sinh ra với mục tiêu tạo thuận lợi cho sự bao phủ của dòng tiền xuất phát từ thương mại quốc tế.
Các thị trường ngoại hối quốc tế tập trung chủ yếu ở những trung tâm tài chính lớn của thế giới. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại quốc tế, số lượng các thị trường ngoại hối quy mô lớn cũng vì thế mà gia tăng với tốc độ chóng mặt. Thị trường ngoại hối là phương tiện giúp cho các nhà đầu tư chuyển đổi ngoại tệ trong hoạt đồng thương mại và đầu tư quốc tế, ngoài ra còn phục vụ cho khát vọng kiếm lời và làm giàu của họ thông qua các hình thức đầu tư vào tài sản hữu hình hay tài sản tài chính.
Không giống như các sàn giao dịch chứng khoán, là thị trường có tổ chức với thanh toán bù trừ , thị trường Forex là thị trường tự do không được quy định và hoàn toàn mang tính chất riêng tư, trong đó không có ai thanh toán bù trừ và trung gian giữa các bên và đảm bảo thực hiện các nghĩa vụ đã thỏa thuận bởi họ. Mỗi hoạt động được thực hiện giữa một hợp đồng cụ thể giữa các bên.
Về mặt khối lượng giao dịch, cho đến nay, là thị trường tài chính lớn nhất thế giới. Ngoài việc cung cấp địa điểm mua, bán, trao đổi và đầu cơ tiền tệ, thị trường ngoại hối còn cho phép chuyển đổi tiền tệ cho các khu định cư và đầu tư thương mại quốc tế. Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), thuộc sở hữu của các ngân hàng trung ương, giao dịch trên thị trường ngoại hối trung bình 5,1 nghìn tỷ đô la mỗi ngày vào tháng 4 năm 2016.
Một trong những tính năng độc đáo nhất của thị trường ngoại hối là nó bao gồm một mạng lưới các trung tâm tài chính toàn cầu giao dịch 24 giờ một ngày, chỉ đóng cửa vào cuối tuần. Khi một trung tâm ngoại hối lớn đóng cửa, một trung tâm khác ở một nơi khác trên thế giới vẫn mở cửa. Điều này làm tăng tính thanh khoản có sẵn trên thị trường tiền tệ, làm tăng thêm sức hấp dẫn của nó như là loại tài sản lớn nhất dành cho các nhà đầu tư. Thị trường ngoại hối là thị trường giao dịch mang tính chất quốc tế phạm vi hoạt động của nó lan rộng khắp toàn cầu và sử dụng những phương tiện hiện đại trong giao dịch, do chênh lệch về múi giờ.
Có rất nhiều người mua bán trong thị trường ngoại hối, trong đó quan trọng nhất là các ngân hàng. Các ngân hàng giao dịch trong thị trường ngoại hối có các chi nhánh với số dư đáng kể ở các quốc gia khác nhau. Thông qua các chi nhánh đó, các ngân hàng cung cấp dịch vụ “Exchange Banks” có mặt trên toàn thế giới. Những người giao dịch khác trong thị trường ngoại hối là các nhà môi giới – những người giúp người có nhu cầu mua và bán ngoại tệ có thể gặp được nhau. Không giống như những ngân hàng, họ là những người trung gian, không phải là người giao dịch trực tiếp.
Bạn đã hiểu cơ bản thị trường ngoại hối là gì, bây giờ chúng ta sẽ đi tìm hiểu các chức năng quan trọng của thị trường ngoại hối.
Chức năng chuyển đổi sức mua của thị trường ngoại hối
Ví dụ, khi một nhà nhập khẩu ở Hoa Kỳ nhập khẩu hàng hóa được sản xuất tại Đức, nhà xuất khẩu muốn được thanh toán bằng Euro. Việc chuyển đổi đồng USD sang euro được thực hiện thông qua thị trường ngoại hối. Tương tự như vậy, nếu một doanh nhân người Mỹ lên kế hoạch cho một chuyến đi đến Ấn Độ, anh ta đổi đô la Mỹ lấy rupee Ấn Độ thông qua thị trường ngoại hối. Chức năng chuyển tiền được thực hiện thông qua việc sử dụng các công cụ tín dụng, chẳng hạn như hối phiếu ngân hàng, hóa đơn ngoại hối và chuyển khoản qua điện thoại.
Trong việc thực hiện chức năng chuyển đổi, thị trường ngoại hối thực hiện những thanh toán quốc tế bằng cách xoá nợ theo cả hai phía cùng một lúc, tương tự như việc thanh toán trong nước.
Ngoài ra, thị trường ngoại hối cũng là một phương tiện hữu hiệu giúp luân chuyển các khoản đầu tư, tín dụng quốc tế, các giao dịch tài chính quốc tế khác cũng như giao lưu giữa các quốc gia. Chẳng hạn, một nhà đầu tư Nhật Bản nhận thấy rằng lãi suất trên thị trường New York cao hơn thị trường Tokyo rất có thể ông ta sẽ rút vốn từ các hoạt động đầu tư vào tài sản tài chính ở Nhật để chuyển sang đầu tư ở Mỹ. Làm sao ông ta có thể thỏa mãn nhu cầu đầu tư và khát vọng kiếm tiền của mình được nếu thiếu cơ chế hữu hiệu cho phép ông ta có thể chuyển đổi đồng Yên Nhật thành USD. Đó chính là một chức năng vô cùng quan trọng của thị trường ngoại hối để thỏa mãn khát vọng làm giàu vượt qua khoảng cách về lãnh thổ và sự khác biệt về tiền tệ.
Chức năng tín dụng của thị trường ngoại hối
Chức năng tiếp theo của thị trường ngoại hối là cung cấp tín dụng, cả trong nước và quốc tế để thúc đẩy các hoạt động thương mại. Thị trường ngoại hối cung cấp tín dụng ngắn hạn cho các nhà nhập khẩu để tạo điều kiện cho dòng hàng hóa và dịch vụ trôi chảy từ quốc gia này sang quốc gia khác.
Nhu cầu tín dụng luôn luôn tồn tại do sự không cân bằng cung cầu vốn và các nhân tố khác trong sản xuất kinh doanh, do đó, cung cấp tín dụng và sử dụng tín dụng là tất yếu. Hầu hết các khoản tín dụng đều thực hiện dưới hình thức tiền tệ nên cần phải thông qua thị trường ngoại hối.
Bằng cách sử dụng thị trường ngoại hối, các nhà nhập khẩu có thể có được tín dụng để chi trả cho các giao dịch mua từ nước ngoài. Giả sử một công ty Mỹ muốn mua hàng tồn kho các công cụ do Trung Quốc sản xuất. Nhà nhập khẩu Mỹ có thể thanh toán cho việc mua hàng bằng cách sử dụng một hóa đơn trao đổi trong thị trường Forex – về cơ bản là một IOU (giấy nợ) với thời gian đáo hạn ba tháng. Công cụ này khóa tỷ giá hối đoái và cho phép nhà nhập khẩu 90 ngày để bán sản phẩm của mình trước khi tiền được trả.
Rõ ràng là khi các hoá đơn trao đổi nước ngoài được sử dụng trong thanh toán quốc tế, một khoản tín dụng trong khoảng 3 tháng sẽ được yêu cầu cho tới khi đến kỳ hạn thanh toán.
Chức năng giảm thiểu rủi ro tỷ giá của thị trường ngoại hối
Do đó, thị trường ngoại hối cung cấp các dịch vụ để phòng ngừa các khiếu nại/nợ phải trả dự kiến hoặc thực tế để đổi lấy các hợp đồng kỳ hạn. Hợp đồng kỳ hạn thường là hợp đồng ba tháng để mua hoặc bán ngoại hối cho một loại tiền tệ khác vào một ngày cố định trong tương lai với mức giá được thỏa thuận hôm nay. Vì vậy, không có tiền tệ được trao đổi tại thời điểm hợp đồng.
Có một số đại lý trên thị trường ngoại hối, quan trọng nhất trong số đó là các ngân hàng. Các ngân hàng có chi nhánh của họ ở các quốc gia khác nhau thông qua đó ngoại hối được tạo điều kiện, dịch vụ đó của một ngân hàng được gọi là Ngân hàng trao đổi (Exchange Banks).
Rủi ro hối đoái nên được giảm tránh một cách tối đa. Đối với điều này, thị trường trao đổi cung cấp các công cụ cho nợ dự kiến hay thực tế thông qua các hợp đồng kỳ hạn để trao đổi. Hợp đồng kỳ hạn thường kéo dài ba tháng là một hợp đồng mua hoặc bán đồng tiền này so với đồng tiền khác tại một thời điểm nào đó trong tương lai với giá đã được thoả thuận tại thời điểm hiện tại. Không có một khoản tiền nào được chuyển qua trong thời gian hợp đồng có hiệu lực. Nhưng hợp đồng có thể bỏ qua bất kì sự thay đổi nào trong tỷ giá. Đó là sự tự bảo vệ để giảm thiểu rủi ro do biến động tỷ giá.
Ngoài ra, thị trường ngoại hối cung cấp các cơ sở mua và bán tại chỗ hoặc trao đổi kỳ hạn, cho phép các nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu phòng ngừa rủi ro tỷ giá phát sinh do thay đổi tỷ giá hối đoái. Thị trường ngoại hối cung cấp những kỹ thuật “Tự bảo hiểm” (Hedging) để giảm thiểu rủi ro do biến động tỷ giá. Thị trường ngoại hối cũng cung cấp các phương thức giao dịch để giảm thiểu rủi ro đối với các khoản ngoại tệ đã nhận được hoặc sẽ nhận được của doanh nghiệp.
Giúp Ngân hàng trung ương thực hiện chính sách tiền tệ
Ngược lại nếu ngoại tệ lên giá quá đáng so với nội tệ đến nỗi có thể tạo một áp lực mạnh gây ra lạm phát, chính phủ có thể yêu cầu Ngân hàng trung ương can thiệp bằng cách bán ngoại tệ ra để nâng giá nội tệ lên. Có thể nói thị trường ngoại hối là một cửa ngõ và tỷ giá hối đoái là một công cụ để Ngân hàng trung ương có thể can thiệp nhằm thực hiện chính sách tiền tệ của mình.
Kết luận
Tóm lại thị trường cung cấp dịch vụ cho các khách hàng có nhu cầu thực hiện các giao dịch thương mại quốc tế, giúp luân chuyển các khoản đầu tư, tín dụng quốc tế, các giao dịch tài chính quốc tế khác cũng như giao lưu giữa các quốc gia.
Ngoài ra thông qua hoạt động của thị trường ngoại hối có thể xác định được sức mua đối ngoại của đồng tiền một cách khách quan theo quy luật cung cầu của thị trường cũng như cung cấp các công cụ phòng ngừa rủi ro tỉ giá cho các khoản thu xuất khẩu, thanh toán nhập khẩu, các khoản đầu tư bằng ngoại tệ và các khoản đi vay bằng ngoại tệ thông qua các hợp đồng kì hạn, hoán đổi, quyền chọn, tương lai.
Đến đây chắc hẳn các bạn đã nắm rõ thị trường ngoại hối là gì và các chức năng cơ bản và quan trọng của nó trong thị trường tài chính nói riêng cũng như trong các hoạt động kinh tế – xã hội của các quốc gia. Hy vọng thông tin trên sẽ hữu ích cho bạn khi bước chân vào đầu tư trong thị trường ngoại hối.